2021-03-02

Komisja Europejska zaproponowała 23.02.2021 ustanowienie 10 nowych partnerstw europejskich między Unią Europejską, państwami członkowskimi i organizacjami branżowymi. Ich celem jest przyspieszenie przejścia do zielonej, neutralnej dla klimatu i cyfrowej Europy, przy wzroście odporności i konkurencyjności europejskiego przemysłu.

Partnerstwa europejskie są instrumentem wprowadzonym w nowym programie UE „Horyzont Europa” obejmującym badania naukowe i innowacje (2021–2027), w celu przyspieszenia utworzenia i wykorzystywania nowych rozwiązań w różnych sektorach gospodarki dzięki środkom publicznym i prywatnym. Mogą w nich uczestniczyć: firmy przemysłowe, szkoły wyższe, organizacje badawcze, podmioty publiczne różnego szczebla (lokalnego, regionalnego, krajowego lub międzynarodowego) oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego - w tym fundacje i organizacje pozarządowe. KE współpracuje w ramach partnerstw najczęściej z podmiotami zrzeszonymi w ramach stowarzyszeń, w których uczestniczyć mogą też podmioty z Polski. Projekty do finansowania wybierane są w drodze konkursu, ich jakość jest oceniana przez niezależnych ekspertów.

Funkcjonują 3 rodzaje partnerstw: współprogramowane partnerstwo europejskie (partnerstwo publiczno-prywatne zawierane pomiędzy KE i stowarzyszeniami reprezentującymi zainteresowane strony w określonych dziedzinach, nie wymaga bezpośredniego zaangażowania finansowego danego kraju członkowskiego), współfinansowane partnerstwo europejskie (partnerstwo publiczno-publiczne zawierane pomiędzy KE i agencją finansującą badania w danym kraju członkowskim lub stowarzyszonym, wymaga zaangażowania finansowego podmiotu reprezentującego dany kraj) oraz instytucjonalne (2 rodzaje: publiczno-prywatne (zawierane pomiędzy KE i podmiotami prywatnymi) lub publiczno-publiczno-prywatne (zawierane pomiędzy KE i krajem członkowskim/stowarzyszonym i podmiotami prywatnymi), wymagają zaangażowania finansowego krajów uczestniczących i podmiotów prywatnych).

Dzięki partnerstwom uruchomione zostaną dodatkowe inwestycje wspierające transformację, oddziaływać będą również pozytywnie na konkurencyjność stron uczestniczących, wzrost zatrudnienia oraz na środowisko i na jakość życia społeczeństwa. Partnerstwa europejskie mają się również przyczynić do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu 2050, przy wzmocnieniu sektora badań w UE.

Ze strony unijnej zostanie zapewnione finansowanie w wysokości prawie 10 mld EUR, a partnerzy uzupełnią środki na inwestycje o kwotę co najmniej równą wyżej wymienionej.

10 partnerstw UE (z których część opiera się na istniejących przedsięwzięciach) to:

  1. Kwestie zdrowotne o wymiarze światowym– 3. program partnerstwa między Europą a krajami rozwijającymi się w zakresie badań klinicznych: zapewni nowe rozwiązania ograniczające zagrożenie chorobami zakaźnymi w Afryce Subsaharyjskiej oraz wzmocni badania dotyczące powracających chorób zakaźnych i reagowania na nie na całym świecie, co będzie możliwe dzięki opracowaniu i wdrożeniu do 2030 co najmniej 2 nowych technologii do walki z chorobami zakaźnymi oraz wsparciu ponad 100 instytutów badawczych w 30 krajach w opracowaniu dodatkowych technologii medycznych przeciwdziałających powracającym epidemiom.
  2. Inicjatywa na rzecz innowacji w dziedzinie zdrowia: pomoże w utworzeniu ogólnounijnego ekosystemu badań naukowych i innowacji, obejmując profilaktykę, diagnozowanie i leczenie chorób. Przyczyni się do osiągnięcia celów europejskiego planu walki z rakiem, nowej strategii przemysłowej dla Europy i strategii farmaceutycznej dla Europy.
  3. Kluczowe technologie cyfrowe: obejmie projektowanie, produkcję i integrację w układach podzespołów elektronicznych i ich oprogramowania, które łącznie mają wspierać transformację cyfrową gospodarek UE – w tym dzięki następnej generacji mikroprocesorów i technologiom półprzewodnikowym.
  4. Partnerstwo europejskie na rzecz ekologicznej Europy opartej na obiegu zamkniętym: przyczyni się do realizacji celów klimatycznych UE na 2030 i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050, a także zwiększy zrównoważony charakter i obieg zamknięty systemów produkcji i konsumpcji - zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem, dzięki rozwojowi i rozszerzeniu zrównoważonego środowiskowo wyboru dostawców i przetwarzania biomasy na bioprodukty, a także za sprawą innowacji biotechnologicznych, w tym w celu odbudowy obszarów wiejskich, regionów przybrzeżnych i peryferyjnych.
  5. Partnerstwo na rzecz czystego wodoru: przyspieszy rozwój i wdrożenie europejskiego łańcucha wartości dla czystych technologii wodorowych, przyczyniając się do powstania zrównoważonych, bezemisyjnych i w pełni zintegrowanych systemów energetycznych, dzięki inwestycjom w produkcję, dystrybucję i magazynowanie czystego wodoru oraz w dostawy do sektorów trudnych do dekarbonizacji (np. przemysł ciężki czy transport wielkogabarytowy).
  6. Partnerstwo na rzecz ekologicznego lotnictwa: umożliwi osiągnięcie neutralności klimatycznej przez przyspieszenie opracowywania i wdrażania badań naukowych i innowacji, dzięki m.in. wdrożeniu nowej generacji ultrawydajnych niskoemisyjnych statków powietrznych z nowymi źródłami energii, silnikami i systemami.
  7. Wspólne Europejskie Przedsięwzięcie Kolejowe: przyspieszy rozwój i wdrażanie innowacyjnych technologii (zwłaszcza cyfrowych i automatyzacji) doprowadzając do radykalnej transformacji systemu kolejowego, poprawi konkurencyjność kolei.
  8. Europejski system zarządzania ruchem lotniczym nowej generacji (SESAR): przyspieszy transformację technologiczną zarządzania ruchem lotniczym w Europie, dostosowując go do ery cyfrowej i czyniąc europejską przestrzeń powietrzną najbardziej wydajną i przyjazną dla środowiska, jednocześnie wspierającą konkurencyjność i odbudowę europejskiego lotnictwa po kryzysie związanym z pandemią.
  9. Partnerstwo na rzecz inteligentnych sieci i usług: będzie wspierać suwerenność technologiczną inteligentnych sieci i usług zgodnie z nową strategią przemysłową dla Europy, nową strategią bezpieczeństwa cybernetycznego UE i unijnym zestawem narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G. Umożliwi również podmiotom europejskim rozwijanie zdolności technologicznych w zakresie systemów 6G jako podstawy przyszłych usług cyfrowych do 2030.
  10. Partnerstwo w dziedzinie metrologii: przyspieszy globalne przewodnictwo Europy w badaniach metrologicznych poprzez ustanowienie samowystarczalnych europejskich sieci metrologicznych dzięki wspieraniu i stymulowaniu innowacyjnych produktów.