2020-12-03

15 krajów regionu Azji i Pacyfiku (Chiny, Japonia, Korea Południowa, Australia, Nowa Zelandia, Indonezja, Tajlandia, Singapur, Malezja, Filipiny, Wietnam, Mjanma, Kambodża, Laos i Brunei) po 8 latach negocjacji, podpisało 15.11.2020 umowę o stworzeniu strefy wolnego handlu, której inicjatorem były Chiny. Porozumienie, określane jako Regionalne Kompleksowe Partnerstwo Gospodarcze (RCEP), staje się największą na świecie umową handlową obejmując kraje odpowiadające za ok. 30% światowego PKB i populacji. Umowa umożliwi ułatwienie zrównoważonego handlu, ożywi i wzmocni regionalne łańcuchy dostaw i będzie czynnikiem wspomagającym powrót gospodarek do równowagi po zakończeniu kryzysu dzięki wyższym inwestycjom. Porozumienie zakłada docelowo zniesienie blisko 90% obowiązujących ceł w ciągu 20 lat. Umowa zawiera znaczące ułatwienia regulacyjne (np. wspólną definicję kraju pochodzenia, co uprości funkcjonowanie łańcuchów dostaw). RCEP wprowadza także wspólne regulacje w takich dziedzinach jak konkurencja, usługi, standardy techniczne, e-handel, własność intelektualna czy inwestycje. Jednak ograniczone są postanowienia dotyczące rolnictwa, w tym wyłącza się z liberalizacji handlu szereg produktów wrażliwych (np. japoński ryż). Umowa nie przewiduje wspólnych standardów w zakresie praw pracowniczych czy ochrony środowiska. W założeniu RCEP ma tworzyć ramy do dalszych negocjacji.

Po ratyfikacji umowy, możliwej w 2021 r., powstanie największa strefa wolnego handlu na świecie. RCEP jest odpowiedzią na narastający protekcjonizm. Przyczyni się do większej integracji w regionie, a także do wzmocnienia w nim pozycji Chin i ASEAN-u, przy jednoczesnym osłabieniu wpływów USA. RCEP stanowi wyzwanie dla UE, m.in. w związku z możliwością zmniejszenia unijnego handlu z krajami RCEP na rzecz wewnętrznej wymiany handlowej między członkami porozumienia. Może to skłonić UE do intensyfikacji rozmów nt. umów handlowych, m.in. z Australią, Nową Zelandią i członkami ASEAN-u, z którymi UE nie ma takich porozumień (np. z Indonezją czy Filipinami) lub z całym Partnerstwem.

Porozumienie jest postrzegane przez komentatorów jako chińska odpowiedź na wstrzymane negocjacje handlowe z USA. Siła oddziaływania porozumienia może wzrosnąć po przystąpieniu do niego Indii, dla których pozostawiono opcję „otwartych drzwi”. Indyjski rząd wycofał się na etapie negocjacji w listopadzie 2019 r. z powodu sprzeciwu wobec wymogów otwarcia rynku – w tym wobec napływu towarów z Chin.

Kolejny krok będzie należał do USA, gdyż uczestnicy porozumienia będą obserwować, jak będzie ewoluować polityka handlowa Stanów Zjednoczonych po objęciu urzędu prezydenta przez J. Bidena. Według ekspertów J. Biden będzie dążył do dołączenia do trans-pacyficznego paktu handlowego lub cofnie co najmniej część amerykańskich sankcji handlowych, nałożonych na Chiny przez administrację prezydenta D. Trumpa.

Według szacunków The Peterson Institute for International Economics do 2030 r RCEP zwiększy światowe PKB o 186 mld USD rocznie.