Komisja Europejska (KE) zawiesiła 04.05.21 starania o ratyfikowanie przez państwa UE i Parlament Europejski (PE) umowy inwestycyjnej z Chinami (CAI), zawartej pod koniec 2020, ze względu na „nieodpowiednie okoliczności polityczne” – poinformował wiceprzewodniczący KE V. Dombrovskis. Chodzi nałożenie na Chiny w marcu 2021 pierwszych od ponad 30 lat sankcji UE (za łamanie praw człowieka wobec Ujgurów) oraz o chińskie kontrsankcje - w tym skierowane wobec kilku europarlamentarzystów.
KE miała mandat do negocjacji umowy CAI. Z formalnego punktu widzenia po zawarciu porozumienia politycznego możliwe było przeprowadzenie procesu ratyfikacji CAI przez państwa członkowskie UE.
Rozmowy dotyczące CAI trwały 7 lat i w ich trakcie pojawiały się istotne rozbieżności, m.in. odnośnie pracy przymusowej w obozach w Chinach, respektowania konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (której Chiny nie są stroną). Odmienne stanowiska ujawniły się również w zakresie wzajemnej ochrony inwestycji.
Kanclerz Niemiec A. Merkel oświadczyła 05.05.21, że mimo trudności związanych z ratyfikacją, umowa CAI jest bardzo ważna dla rozszerzenia wzajemnego dostępu do rynków. Wcześniej Niemcy wraz z Francją istotnie przyczyniły się do osiągnięcia porozumienia politycznego w sprawie umowy inwestycyjnej UE-Chiny.
Dodatkowo, KE przedstawiła 05.05.21 plan uniezależnienia się Unii od chińskich i innych zagranicznych dostawców w strategicznych obszarach (np. baterie, produkty farmaceutyczne i półprzewodniki oraz niektóre surowce) dzięki ściślejszej współpracy krajów unijnych w procesie badań i produkcji – w tym w ramach pomocy państwa, a także dzięki gromadzeniu zapasów. KE zaproponowała również wprowadzenie rozwiązań prawnych mających chronić unijne firmy, osłabione przez pandemię, przed przejmowaniem przez zagraniczne przedsiębiorstwa otrzymujące dotacje rządowe (np. chińskie). Przykładowo zagraniczne dotacje mogą przybierać różne formy - tj. pożyczek o zerowym oprocentowaniu lub innego finansowania poniżej kosztów, nieograniczonych gwarancji państwowych, umów o zerowym opodatkowaniu czy bezpośrednich dotacji finansowych. Ochronie mają również podlegać zamówienia publiczne przed udziałem w nich nieunijnych spółek, które są dotowane przez pozaunijne państwo w wysokości co najmniej 250 mln EUR (sprawa także dotyczy m.in. Chin). Propozycje KE do wejścia w życie potrzebują przyjęcia przez Radę UE i PE.
Zachęcamy do lektury naszej lutowej notatki dot. szczegółów umowy CAI pod linkiem