1. Wstęp

Charakterystyka działalności Grupy PKO Banku Polskiego S.A.

Rys historyczny

Najważniejsze wydarzenia i osiągnięte wyniki finansowe w 2020 roku

Kierunki rozwoju Grupy PKO Banku Polskiego S.A.

Pozycja rynkowa

1.1 Charakterystyka działalności Grupy PKO Banku Polskiego S.A.

Grupa Kapitałowa Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego Spółki Akcyjnej (Grupa PKO Banku Polskiego S.A. lub Grupa Kapitałowa Banku) należy do największych instytucji finansowych w Polsce, a także jest jedną z największych grup finansowych Europy Środkowo–Wschodniej. Podmiotem dominującym w Grupie Kapitałowej Banku jest Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna (PKO Bank Polski S.A. lub Bank). PKO Bank Polski S.A. jest największym bankiem komercyjnym w Polsce oraz liderem rodzimego rynku pod względem skali działania, kapitałów własnych, kredytów, oszczędności, liczby Klientów oraz wielkości sieci dystrybucji. Grupa Kapitałowa Banku wyróżnia się na polskim rynku wysokimi wynikami finansowymi, które zapewniają jej stabilny i bezpieczny rozwój.

PKO Bank Polski S.A. jest bankiem uniwersalnym, który obsługuje osoby fizyczne, prawne oraz inne podmioty krajowe i zagraniczne.

Poza działalnością ściśle bankową Grupa PKO Banku Polskiego S.A. świadczy usługi w zakresie leasingu, faktoringu, funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych i ubezpieczeń, zarządzania flotą pojazdów, agenta transferowego, dostarczania rozwiązań technologicznych, outsourcingu specjalistów IT i wsparcia w zakresie prowadzenia działalności przez inne podmioty, zarządza nieruchomościami. Grupa Kapitałowa Banku prowadzi działalność bankową i świadczy usługi finansowe poza granicami Polski poprzez oddziały w Republice Federalnej Niemiec (Oddział w Niemczech) i Republice Czeskiej (Oddział w Czechach) oraz podmioty zależne na Ukrainie. W 2020 roku PKO Bank Polski S.A. utworzył oddział w Republice Słowackiej (Oddział w Słowacji).

11 mln

Klientów Banku

5,2 mln

aktywnych aplikacji IKO

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. rozwija działalność nie tylko w swoim tradycyjnym obszarze działalności – bankowości detalicznej. Jest również liderem w obsłudze Klientów korporacyjnych oraz firm i przedsiębiorstw (zwłaszcza w zakresie ich finansowania) oraz na rynku usług finansowych dla gmin, powiatów, województw i sektora budżetowego. Jest też najbardziej liczącym się organizatorem emisji obligacji komunalnych.

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. ma największy udział w polskim rynku bankowym oszczędności (18,3%) i kredytów (17,6%) oraz rynku funduszy inwestycyjnych osób fizycznych (19,2%). PKO Bank Polski S.A. jest liderem pod względem liczby rachunków bieżących i kart płatniczych.

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. oferuje nowoczesne i kompleksowe usługi za pośrednictwem cyfrowych kanałów obsługi, a PKO Bank Polski S.A. przekształca się w instytucję technologiczną z licencją bankową. W ramach iPKO i IKO Klienci korzystają z nowoczesnej bankowości, która wykracza poza tradycyjne finanse. PKO Bank Polski S.A. był zaangażowany w wypracowanie nowoczesnego, opartego na najnowszych technologiach podejścia do usług e-administracji. W 2018 roku PKO Bank Polski S.A rozpoczął swoją „drogę do chmury” za sprawą powołanej spółki – Operator Chmury Krajowej sp. z o.o. W ciągu najbliższych trzech lat, kluczowe biznesowe systemy IT Banku mają działać w chmurze obliczeniowej opartej o architekturę hybrydową. Pierwsze rozwiązania chmurowe, wdrożone przy udziale globalnych dostawców chmurowych oraz Operatora Chmury Krajowej sp. z o.o., już wspierają pracowników i Klientów Banku.

Na koniec 2020 roku sieć oddziałów PKO Banku Polskiego S.A. była największa w kraju i obejmowała 1 004 placówki własne (tj. oddziały, biura i centra) oraz 492 agencje. Do dyspozycji Klientów PKO Banku Polskiego S.A. jest rozwinięta sieć bankomatów (3 tys. urządzeń na koniec 2020 roku).

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. należy do największych i najlepiej ocenianych pracodawców w Polsce. Na koniec 2020 roku zatrudnienie w Grupie PKO Banku Polskiego S.A. wynosiło 25,9 tys. etatów.

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. w latach 2016-2020

	2020	2019	2018	2017	2016
Sprawozdanie z sytuacji finansowej (w mln PLN)
Suma aktywów	376 966	347 897	324 255	296 912	285 573
Kapitał własny ogółem	39 911	41 578	39 101	36 256	32 569
Finansowanie udzielone Klientom	235 781	244 083	230 438	214 361	208 987
Depozyty Klientów	282 356	256 170	238 723	217 306	200 404
Zysk/strata netto	-2 557	4 031	3 741	3 104	2 874
Wskaźniki finansowe
ROA netto	-0,7%	1,2%	1,2%	1,1%	1,1%
ROE netto	-6,0%	10,0%	10,0%	9,0%	9,1%
ROTE netto	-6,5%	10,9%	11,0%	10,0%	10,2%
C/I1)	41,0%	41,3%	44,2%	46,0%	47,4%
Marża odsetkowa	3,0%	3,4%	3,4%	3,3%	3,2%
Udział ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości	4,4%	4,3%	4,9%	5,5%	5,9%
Koszt ryzyka kredytowego	0,78%	0,46%	0,59%	0,71%	0,75%
Łączny współczynnik kapitałowy	18,18%	19,88%	18,88%	17,37%	15,81%
Liczba Klientów PKO Banku Polskiego S.A. (w tys.), w tym:	11 006	10 933	10 653	10 330	10 080
Ludność (w tys.)	10 463	10 427	10 179	9 877	9 648
Firmy i przedsiębiorstwa (tys.)	526	491	459	438	418
Klienci korporacyjni (w tys.)	16	16	15	15	15
Dane operacyjne
Liczba oddziałów PKO Banku Polskiego S.A. (w szt.)	1 004	1 115	1 155	1 194	1 238
Liczba zatrudnionych (w etatach)	25 859	27 708	27 856	28 443	29 163
Liczba rachunków bieżących w Banku (w tys. szt.)	8 257	8 012	7 697	7 362	7 034
Informacje o akcjach
Kapitalizacja giełdowa (w mln PLN)	35 900	43 075	49 338	55 388	35 175
Liczba akcji (w mln szt.)	1 250	1 250	1 250	1 250	1 250
Cena akcji (w PLN)	28,72	34,46	39,47	44,31	28,14
Dywidenda na 1 akcję (w PLN) (wypłacona w danym roku z zysku za lata poprzednie)	0,00	1,33	0,55	0,00	0,00
1) Dane za lata 2016-2018 nie uwzględniają zmian prezentacyjnych wprowadzonych w 2020 roku, co mogło mieć wpływ na wysokość wyniku na działalności biznesowej i kosztów działania.

Definicje poszczególnych pozycji ze sprawozdania z sytuacji finansowej i rachunku zysków i strat znajdują się w rozdziale 14. Słownik.

1.2 Grupa PKO Banku Polskiego S.A. – rys historyczny

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. oferuje usługi Klientom indywidualnym i instytucjonalnym już od ponad 100 lat.

Najważniejsze wydarzenia z historii Banku i Grupy Kapitałowej Banku.

1919-1938	1.	Pocztowa Kasa Oszczędności została powołana dekretem podpisanym 7 lutego 1919 roku przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, premiera Ignacego Paderewskiego oraz założyciela i jednocześnie pierwszego prezesa Huberta Lindego.
	2.	Pocztowa Kasa Oszczędności zyskała osobowość prawną jako instytucja państwowa, która działa pod kontrolą i z gwarancją państwa.
	3.	W Poznaniu powstał pierwszy terenowy oddział Pocztowej Kasy Oszczędności.
	4.	Pocztowa Kasa Oszczędności zaczęła uruchamiać Szkolne Kasy Oszczędności.
	5.	Z inicjatywy Pocztowej Kasy Oszczędności Ministerstwo Skarbu podjęło decyzję o założeniu Banku Polska Kasa Opieki (dzisiaj Pekao S.A.) w formie spółki akcyjnej, aby ułatwić Polonii przekaz dewiz do kraju.
	6.	Pocztowa Kasa Oszczędności mocno przyczyniła się do rozwoju obrotu bezgotówkowego - co drugi większy zakład przemysłowy i każde duże przedsiębiorstwo miało konto czekowe w Pocztowej Kasie Oszczędności, a obrót czekowy w Polsce był półtora raza większy niż gotówkowy.
1939-1945		Lata wojny były okresem ogromnych strat i przestoju w działalności Pocztowej Kasy Oszczędności.
1946-1990	1.	Pocztowa Kasa Oszczędności została przekształcona w Powszechną Kasę Oszczędności.
	2.	Ustawa o prawie bankowym wprowadziła uprzywilejowanie wkładów oszczędnościowych przechowywanych w Powszechnej Kasie Oszczędności. Zostały one objęte gwarancją państwa.
	3.	Powszechna Kasa Oszczędności wprowadziła nowoczesny produkt: rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy.
	4.	W latach 1975-1987 Powszechna Kasa Oszczędności była włączona w struktury Narodowego Banku Polskiego (NBP) z zachowaniem tożsamości Banku.
1991-2001	1.	Uruchomiono pierwszy informacyjny portal internetowy Banku oraz pierwszy oddział internetowy e-PKO.
	2.	Rozpoczęła działalność spółka PKO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. (PKO TFI S.A.).
	3.	Została utworzona spółka PKO BP BANKOWY PTE S.A.
	4.	Została utworzona spółka Bankowy Fundusz Leasingowy S.A. (obecnie PKO Leasing S.A.), która świadczy usługi leasingu operacyjnego i finansowego aktywów trwałych i nieruchomości.
	5.	PKO BP jako jeden z założycieli utworzył spółkę Centrum Elektronicznych Usług Płatniczych eService S.A. (obecnie CEUP eService sp. z o.o.).
	6.	W 2000 roku Bank został przekształcony w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna (PKO Bank Polski S.A.).
2002-2009	1.	Bank przejął Inteligo Financial Services S.A., spółkę która świadczy usługi utrzymania i rozwoju systemów bankowych, w tym także elektronicznego dostępu do rachunków bankowych (konto Inteligo).
	2.	Bank nabył 66,65% akcji KREDOBANK S.A. Spółka jest zarejestrowana i działa na Ukrainie. Aktualnie Bank posiada 100% udziału w kapitale zakładowym spółki.
	3.	W 2004 roku PKO Bank Polski S.A. zadebiutował na giełdzie. Na koniec pierwszego dnia notowań akcje osiągnęły cenę 24,50 PLN wobec ceny emisyjnej ustalonej na kwotę 20,50 PLN.
	4.	Rozpoczęła działalność spółka PKO BP Faktoring S.A. (obecnie PKO Faktoring S.A.).
2010-2015	1.	Strategia na lata 2013-2015 „PKO Bank Polski. Codziennie najlepszy" umocniła pozycję Grupy Kapitałowej Banku jako lidera w kluczowych segmentach rynku.
	2.	W 2013 roku PKO Bank Polski S.A. wyznaczył nowy standard płatności mobilnych – IKO. Innowacyjne rozwiązanie na rynku płatności mobilnych zostało wykorzystane do stworzenia w 2015 roku systemu płatności BLIK. BLIK stał się standardem na rynku polskim.
	3.	PKO Bank Polski S.A. podpisał umowę, która dotyczyła 20-letniego aliansu strategicznego na rynku płatności elektronicznych z EVO Payments International Acquisition GmbH i jednocześnie sprzedał znaczącą część udziałów w spółce CEUP eService sp. z o.o.
	4.	Utworzony został PKO Bank Hipoteczny S.A. Jego działalność obejmuje emisję długoterminowych listów zastawnych oraz udzielanie długoterminowych kredytów hipotecznych dla Klientów detalicznych.
	5.	PKO Bank Polski S.A. nabył akcje spółek z Grupy Nordea, w tym akcje Nordea Bank Polska S.A., a także portfel wierzytelności Klientów korporacyjnych. W październiku 2014 roku nastąpiło połączenie banków.
	6.	Została utworzona spółka PKO Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. Spółka świadczy usługi ubezpieczeń majątkowych dla Klientów indywidualnych PKO Banku Polskiego S.A.
	7.	PKO Bank Polski S.A. rozpoczął ekspansję na rynki zagraniczne i utworzył pierwszy oddział za granicą (w Republice Federalnej Niemiec we Frankfurcie nad Menem).
2016-2020	1.	PKO Bank Polski S.A. zrealizował z dwuletnim wyprzedzeniem cele finansowe określone w strategii na lata 2016-2020 i ogłosił zaktualizowaną strategię na lata 2020-2022 „PKO Bank Przyszłości. Wspieramy Rozwój Polski i Polaków”.
	2.	PKO Leasing S.A. - podmiot zależny Banku - nabył Raiffeisen-Leasing Polska S.A. oraz Prime Car Management S.A. (wraz z ich spółkami zależnymi). Dzięki temu PKO Leasing S.A. umocnił swoją pozycję na polskim rynku leasingowym oraz rozszerzył ofertę usług zarządzania flotą pojazdów i wynajmu samochodów.
	3.	Grupa Kapitałowa Banku przejęła KBC TFI S.A. i dzięki połączeniu z PKO TFI S.A. dodatkowo przyspieszyła dynamiczny rozwój PKO TFI S.A., które umocniło pozycję lidera w segmencie funduszy detalicznych.
	4.	Portfel inwestycji kapitałowych Banku powiększył się o spółkę Operator Chmury Krajowej sp. z o.o. (usługi chmury obliczeniowej). do której dołączył drugi udziałowiec – Polski Fundusz Rozwoju S.A.
	5.	PKO Bank Polski S.A. utworzył fundusz inwestycyjny zarządzany przez PKO TFI S.A. pod nazwą PKO VC, który realizuje politykę właściwą dla funduszy venture capital i inwestuje w technologiczne innowacje finansowe.
	6.	PKO Bank Polski S.A. kontynuował rozwój zagraniczny i utworzył oddział korporacyjny w Pradze (Republika Czeska) oraz w Bratysławie (Republika Słowacka). Oddział w Bratysławie rozpoczął działalność operacyjną w marcu 2021 roku.

1.3 Najważniejsze wydarzenia i osiągnięte wyniki finansowe w 2020 roku

Funkcjonowanie Grupy PKO Banku polskiego S.A. w czasach pandemii

W marcu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię COVID-19. W Polsce wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego, a następnie stan epidemii. Skutkiem pandemii było zamrożenie życia gospodarczego. Instytucje państwowe wprowadziły zmiany w prawie prowadzące do ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa oraz pakiety pomocowe dla przedsiębiorstw i osób fizycznych. Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe oraz rezerwę obowiązkową, obniżono również wymogi kapitałowe dla banków. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) rekomendowała bankom wstrzymanie wypłaty dywidendy. Po wakacyjnym wyhamowaniu pandemii i wznowieniu działalności gospodarczej, w IV kwartale 2020 roku nastąpił wzrost zachorowań i ponowne wprowadzenie ograniczeń w funkcjonowaniu wielu branż gospodarki.

Grupa Kapitałowa PKO Banku Polskiego S.A. od początku zaangażowała się w walkę z pandemią. Podejmowała liczne działania, aby zapewnić ciągłość funkcjonowania oraz bezpieczeństwo swoich Klientów i pracowników. Wspierała społeczności lokalne i działania ogólnokrajowe. Strategia cyfrowej transformacji PKO Banku Polskiego S.A. ułatwiła mu prowadzenie działalności w warunkach pandemii koronawirusa.

Grupa Kapitałowa Banku:

• wspierała szpitale i personel medyczny w całej Polsce - w sumie, na walkę z COVID-19 przekazała ponad 23 mln PLN. Na kwotę składały się m.in. darowizny dla szpitali, zakup testów na obecność wirusa i środków ochrony, przekazanie samochodów na potrzeby placówek medycznych, służb sanitarnych i wojskowych. Pracownicy brali udział w opracowaniu i wdrożeniu ogólnokrajowego systemu do rezerwacji szczepień,

• aktywnie włączyła się w ratowanie przedsiębiorstw i tworzonych przez nie miejsc pracy; oferowała moratoria na spłatę umów kredytowych i leasingowych oraz wprowadziła szybkie lub uproszczone ścieżki decyzyjne,

• wspierała Klientów poprzez udostępnianie środków z pomocowych programów rządowych w ramach tzw. Tarcz antykryzysowych z wykorzystaniem instrumentów Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. (PFR) oraz programów gwarancji i dopłat rządowych oferowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK),

– PKO Bank Polski S.A. włączył się w prace nad systemem dystrybucji subwencji z PFR dla mikro, małych i średnich firm przez bankowość elektroniczną. Bank zorganizował też emisje obligacji PFR, które pozwoliły sfinansować program. PKO Bank Polski S.A. jest jedynym bankiem, który obsługuje pożyczki płynnościowe i preferencyjne w ramach Tarczy Finansowej PFR dla dużych firm,

– PKO Bank Polski S.A miał największy udział w dystrybucji subwencji z Tarczy Finansowej 1.0 PFR dla mikro, małych i średnich firm. Za pośrednictwem Banku przekazano subwencje o łącznej wartości 10,5 mld PLN. Otrzymało je około 67 tys. przedsiębiorstw, zatrudniających ponad 0,5 mln pracowników,

• wprowadziła rozwiązania organizacyjne i narzędzia, które umożliwiają pracę zdalną, ułatwiają komunikację z Klientami i zapewniają ich płynną obsługę,

• przyspieszyła cyfryzację oraz rozwijała kanały zdalne, dzięki czemu Klienci mogą łatwiej korzystać z jej usług.

Bank utrzymał w czasie lockdownu pełną dostępność dla Klientów obsługi poprzez Contact Center oraz największą sieć bankomatów własnych, co pozwoliło na zapewnienie Klientom komfortu w zakresie bankowania.

Grupa Kapitałowa Banku prowadziła działania związane z poprawą efektywności kosztowej oraz ochroną jakości portfela kredytowego. Wskaźniki płynnościowe PKO Banku Polskiego S.A. w ujęciu jednostkowym i skonsolidowanym pozostały na bezpiecznych poziomach przy silnej bazie kapitałowej.

PKO Bank Polski S.A. europejskim liderem cyfrowej bankowości

PKO Bank Polski S.A. zwyciężył w rankingu Finnoscore 2020 i został europejskim liderem cyfrowej bankowości. Został wysoko oceniony w kategoriach: bankowość online, media społecznościowe, aplikacja mobilna, komunikacja omnikanałowa oraz strategia w zakresie innowacji. Pozycja lidera w rankingu to zasługa m.in. strategii Banku, która bazuje na transformacji cyfrowej.

Badaniu podlegało 300 kryteriów w 12 wybranych segmentach. Analizie poddano 200 banków z 26 krajów w Europie i Ameryce Północnej.

PKO Bank Polski S.A. przystępuje do Europejskiej Inicjatywy Płatniczej

PKO Bank Polski S.A, jako jedyny bank z Polski, przystąpił do Europejskiej Inicjatywy Płatniczej (European Payments Initiative, EPI). EPI to sojusz wiodących europejskich banków. Jego celem jest budowa europejskiego systemu płatniczego z własnymi kartami dla konsumentów i firm, cyfrowym portfelem, natychmiastowymi płatnościami i przelewami na telefon. EPI będzie wspierać europejskie instytucje publiczne, poprzez stworzenie europejskiego rozwiązania w dziedzinie płatności.

Rozwój usług, produktów i narzędzi, w tym wspierających działalność w czasie pandemii

Grupa Kapitałowa Banku rozwijała usługi oferowane zdalnie.

• Liczba aktywnych aplikacji IKO dla Klientów Banku osiągnęła rekordowe na polskim rynku bankowym 5,2 mln sztuk.

• Bank wspólnie z PKO Leasing S.A. i Prime Car Management S.A uruchomił platformę Automarket.pl, która zapewnia bezpieczny zakup nowych i używanych samochodów z udokumentowanym przebiegiem.

• W aplikacji mobilnej IKO można założyć konto osobiste z wykorzystaniem zdjęcia typu selfie oraz konto firmowe z jednoczesnym zarejestrowaniem działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Dzięki aplikacji można też sprawdzić stan konta w innym banku i skorzystać z asystenta głosowego.

• Bank przygotował model sprzedaży dla osób starszych i takich, które wcześniej nie korzystały z kanałów elektronicznych do obsługi bankowej. W tym modelu kluczowa jest edukacja Klientów z wykorzystaniem intuicyjnej aplikacji. Bank dostosował sprzedaż w oddziałach tak, by Klient mógł w asyście doradcy podpisać umowę o pożyczkę gotówkową, limit na koncie czy kartę kredytową bezpośrednio w IKO, bez drukowania dokumentów.

• KREDOBANK S.A. bazując na doświadczeniach PKO Banku Polskiego S.A., jako pierwszy na ukraińskim rynku, wdrożył rozwiązanie wideodoradcy. Usługa „Wideo Konsultant Online” działa w oparciu o infrastrukturę Operatora Chmury Krajowej sp. z o.o.

• Bank wprowadził możliwość zdalnego aktywowania bonu turystycznego oraz otwarcia rachunku inwestycyjnego całkowicie online z wykorzystaniem usługi e-Podpisu mSzafir (iPKO).

• Bank uruchomił pierwsze aplikacje i usługi w chmurze obliczeniowej. W ramach budowania Stanowiska przyszłości, zwirtualizował stacje robocze w oddziałach detalicznych. Projekt jest realizowany we współpracy z Operatorem Chmury Krajowej sp. z o.o.

Nowa Kadencja Zarządu i Rady Nadzorczej Banku

W maju 2020 roku Rada Nadzorcza Banku powołała dotychczasowych członków Zarządu Banku na kolejną, wspólną kadencję, w tym Pana Zbigniewa Jagiełłę na stanowisko Prezesa Zarządu Banku.

W sierpniu 2020 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku powołało do Rady Nadzorczej Banku na kolejną, wspólną kadencję 10 członków Rady Nadzorczej, w tym 7 członków poprzedniej kadencji. Przewodniczącym Rady Nadzorczej został dotychczasowy sekretarz Rady Nadzorczej – Pan Zbigniew Hajłasz.

Rekordowy rok Biura Maklerskiego Banku

Rok 2020 był rekordowy dla Biura Maklerskiego PKO Banku Polskiego (Biuro Maklerskie Banku). Wartość zrealizowanych obrotów na rynku wtórnym akcji osiągnęła poziom 72,6 mld PLN, co stanowiło 11,2% obrotów rynku i uplasowało Biuro Maklerskie Banku na pozycji lidera w rankingu biur maklerskich.

PKO TFI S.A. liderem na rynku Pracowniczych Planów Kapitałowych

PKO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. na koniec 2020 roku, po zakończeniu trzech etapów tworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), pozostawał liderem pod względem wielkości zarządzanych aktywów. Łączna liczba podpisanych umów o zarządzanie na koniec 2020 roku wyniosła 18 970, w tym 1 384 umów z przedsiębiorstwami zatrudniającymi 250 i więcej pracowników. Na rachunkach PPK zarządzanych przez spółkę zgromadzone były aktywa o wartości 962 mln PLN, które stanowiły 41,1% aktywów w programach obsługiwanych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych i 34,1% całości aktywów rynku PPK.

Wyniki finansowe

Na wyniki finansowe Grupy PKO Banku Polskiego S.A. zrealizowane w 2020 roku istotnie wpłynęło ujęcie kosztów ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych, pandemia COVID-19 oraz obniżki stóp procentowych RPP.

Tabela 1. Podstawowe dane finansowe Grupy PKO Banku Polskiego S.A. (w mln PLN)

	2020	2019	Zmiana (r/r)
Zysk/strata netto	-2 557	4 031	-163,4%
Wynik z tytułu odsetek	10 346	10 290	+0,5%
Wynik z tytułu prowizji i opłat	3 904	3 731	+4,6%
Wynik na działalności biznesowej	14 604	14 579	+0,2%
Koszty działania	-5 983	-6 021	-0,6%
Podatek od niektórych instytucji finansowych	-1 055	-1 022	+3,2%
Wynik z tytułu odpisów i utraty wartości	-9 277	-1 748	+430,9%
Suma aktywów	376 966	347 897	+8,4%
Kapitały własne ogółem	39 911	41 578	-4,0%
ROE netto	-6,0%	10,0%	-16,0 p.p.
ROTE netto	-6,5%	10,9%	-17,4 p.p.
ROA netto	-0,7%	1,2%	-1,9 p.p.
C/I (wskaźnik kosztów do dochodów)	41,0%	41,3%	-0,3 p.p.
Marża odsetkowa	3,03%	3,41%	-0,38 p.p.
Udział ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości	4,4%	4,3%	+0,1 p.p.
Koszt ryzyka kredytowego	0,78%	0,46%	+0,32 p.p.
Łączny współczynnik kapitałowy	18,18%	19,88%	-1,70 p.p.
Współczynnik kapitału Tier 1 (CET 1)	16,99%	18,61%	-1,62 p.p.

Grupa PKO Banku Polskiego S.A. w 2020 roku wykazała stratę netto w wysokości -2 557 mln PLN, co oznacza spadek wyniku o 6 588 mln PLN r/r. Na zmianę wyniku netto złożyły się:

1) istotne pogorszenie wyniku z tytułu odpisów i utraty wartości o 7 530 mln PLN, na skutek:

• zwiększenia o 6 101 mln PLN kosztów ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych, które odzwierciedla decyzję Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z 23 kwietnia 2021 roku dotyczącą zawierania ugód z Klientami,

• pogorszenia wyniku z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe o 1 147 mln PLN, głównie wskutek odpisów utworzonych w związku z COVID-19,

• pogorszenia wyniku z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych o 282 mln PLN.

2) poprawa wyniku na działalności biznesowej, który osiągnął poziom 14 604 mln PLN (0,2% r/r), głównie w efekcie:

• wzrostu wyniku z tytułu prowizji i opłat o 4,6% r/r, spowodowanego wzrostem wyniku z tytułu marż na transakcjach wymiany walut oraz wyniku z kredytów, ubezpieczeń i leasingu operacyjnego,

• wzrostu wolumenów (depozyty, dłużne papiery wartościowe) i wzrostu przychodów z rachunkowości zabezpieczeń co częściowo skompensowało negatywny wpływ obniżek stóp procentowych na wynik odsetkowy,

3) spadek kosztów działania o 0,6% r/r, głównie kosztów świadczeń pracowniczych.

W 2020 roku nastąpił wyraźny wzrost skali działania Grupy Kapitałowej Banku:

• suma aktywów osiągnęła poziom blisko 377 mld PLN (+29 mld PLN r/r),

• depozyty Klientów wzrosły do 282 mld PLN (+26 mld PLN r/r).

1.4 Kierunki rozwoju Grupy PKO Banku Polskiego S.A.

Kim jesteśmy – nasza misja

Strategia PKO Banku Polskiego S.A. na lata 2020-2022

Realizacja Strategii

Kierunki rozwoju PKO Banku Polskiego S.A. wyznacza Strategia na lata 2020-2022 „PKO Bank Przyszłości. Wspieramy rozwój Polski i Polaków” (Strategia), zatwierdzona przez Radę Nadzorczą 17 listopada 2019 roku.

Kim jesteśmy – nasza misja

„Wspieramy rozwój Polski i Polaków”.

Od 100 lat codziennie dostarczamy naszym Klientom rozwiązania finansowe, dlatego rozumiemy potrzeby Polaków i polskich firm.

Konsekwentnie zmieniamy się, inwestujemy w rozwój i odpowiedzialnie wdrażamy nowoczesne technologie, aby umożliwić naszym Klientom wygodne zarządzanie finansami w każdym miejscu i czasie. Jesteśmy dumni z naszej historii i polskich korzeni.

Chcemy nadal mieć pozytywny wpływ na Polskę – ludzi, firmy, kulturę i środowisko. Jako jeden z największych banków w Europie Środkowej i Wschodniej odpowiedzialnie dbamy o interesy akcjonariuszy, Klientów, pracowników i społeczności lokalnych.

Strategia PKO Banku Polskiego S.A. na lata 2020 – 2022

Strategia koncentruje się na czterech filarach, które PKO Bank Polski S.A. zamierza rozwijać i wzmacniać.

1. Dostępny, mobilny i osobisty. Cyfrowy model bankowania, który wykorzystuje zaawansowaną analitykę, aby zapewnić spersonalizowane doświadczenie w codziennym życiu Klientów.

2. Otwarty i innowacyjny. Wykorzystanie możliwości otwartej bankowości, partnerstw strategicznych i rozwiązań chmurowych do zaproponowania Klientom innowacyjnych rozwiązań.

3. Cyfrowy i Sprawny. Zdigitalizowane procesy z minimalnymi wymaganiami manualnej obsługi, bez papieru. Szybki i bezpieczny Bank w chmurze.

4. Kształtujący kompetencje przyszłości. Zmotywowany i zaangażowany zespół z kompetencjami, które są dopasowane do nowych wyzwań biznesowych, pracujący zwinnie, w najnowszych technologiach.

Strategia uwzględnia czynniki niefinansowe (Environmental, social and governance - ESG) dotyczące środowiska, społeczeństwa i ładu korporacyjnego.

PKO Bank Przyszłości:

• jest świadomy wyzwań wynikających ze zmian klimatycznych,

• stopniowo eliminuje działania, które szkodzą środowisku naturalnemu,

• wspiera edukację ekologiczną,

• kieruje się zasadą odpowiedzialności społecznej,

• uwzględnia wpływ swoich działań na społeczeństwo, Klientów, dostawców, pracowników i akcjonariuszy,

• udoskonala ład korporacyjny,

• zapewnia przejrzystość zasad kierowania Bankiem.

Cele finansowe Banku (w ujęciu skonsolidowanym) zdefiniowane na 2022 rok są następujące:

• poziom zysku netto powyżej 5 mld PLN;

• wskaźnik ROE na poziomie 12%;

• wskaźnik C/I na poziomie około 41%;

• koszt ryzyka w przedziale 0,60% - 0,75%;

• zdolność Banku do wypłaty dywidendy.

Realizacja Strategii

Określone w Strategii cele finansowe na 2022 rok pozostają pod silną presją pandemii i zmian w otoczeniu gospodarczym oraz regulacyjnym, m.in. spadku stóp procentowych, ograniczeniu popytu na kredyty, a także ryzyka prawnego walutowych kredytów hipotecznych. Pomimo funkcjonowania w trudniejszym otoczeniu gospodarczym, w 2020 roku PKO Bank Polski SA utrzymywał wysoką dyscyplinę kosztową i efektywność operacyjną, a także silną pozycję kapitałową.

Sprawność Banku w reagowaniu na wyzwania związane z pandemią COVID-19 odzwierciedla tempo i zakres wdrożeń zrealizowanych w 2020 roku w trzech priorytetowych obszarach.

1) Przyspieszenie sprzedaży cyfrowej

• Zdalny Doradca – wdrożenie zdalnego wsparcia przy sprzedaży produktów bankowych dzięki procesom odwróconej wirtualizacji i sprzedaży w „asyście”.

• Konto na „selfie” – wdrożenie w pełni zdalnego procesu otwarcia ROR w aplikacji mobilnej IKO z wykorzystaniem zdalnej weryfikacji tzw. „selfie”.

• Nowa odsłona iPKO - jeden serwis transakcyjny niezależnie od urządzenia, z którego korzysta Klient (responsywny - dostosowany do różnej wielkości ekranu urządzenia).

• Nowy proces pożyczki gotówkowej w IKO - wdrożenie standardowego procesu kredytowego pożyczki gotówkowej w IKO, który jest dostępny dla wszystkich Klientów Banku oraz wdrożenie nowego kanału zdalnej sprzedaży pożyczki gotówkowej Klientom bez relacji z Bankiem.

• Nowe PKO Konto za Zero dla mobilnych - oferta rachunku, której celem jest pozyskanie Klientów w wieku 25-45 lat, którzy korzystają z usług Banku zdalnie.

• Nowe konto firmowe dla start-upów oraz małych i średnich firm - możliwość założenia online (iPKO, IKO), dla osób planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej założenie konta i jednoczesna rejestracja firmy w CEIDG jednym wnioskiem.

• Rachunek inwestycyjny w iPKO – możliwość zdalnego otwarcia rachunku dzięki kwalifikowanemu podpisowi elektronicznemu.

• Agregacja rachunków w ramach otwartej bankowości (wdrożenie podglądu rachunków z 7 banków: BNP Paribas, Millennium, Pekao, mBank, Santander, Alior oraz T-Mobile Usługi Bankowe).

• Udostępnienie usług Autenti/wdrożenie „mSzafir” - umożliwienie zdalnego podpisywania dokumentów.

• Karty z funkcją wielowalutową dla przedsiębiorców – możliwość wykonywania płatności w walutach obcych bezpośrednio z rachunku walutowego.

• Rozwój funkcji iPKO biznes, w tym „Superwniosek zdalny” – możliwość składania zdalnych wniosków, które dotyczą m.in. zarządzania gotówką, zamawiania kart, otwierania rachunków pomocniczych, dostępu do kantoru internetowego.

• Rozwiązania kredytowe w związku z koronawirusem – wakacje kredytowe dla Klientów oraz możliwość wnioskowania o pakiety pomocowe za pośrednictwem kanałów zdalnych (w ramach rządowej Tarczy Finansowej).

2) Wzrost przychodów

• Uruchomienie projektu Nowa Prędkość Ubezpieczeń – rozbudowa oferty i modelu sprzedaży ubezpieczeń.

• Umożliwienie zawierania umów ubezpieczenia na życie do kredytu i pożyczki hipotecznej online z wykorzystaniem platformy Autenti.

• Sprzedaż polis komunikacyjnych w iPKO i IKO - oferta polis komunikacyjnych w serwisie internetowym oraz aplikacji mobilnej Banku.

• PKO Inwestomat dla Klientów bankowości osobistej - pozwala na integrację obsługi Klienta w oddziałach oraz w kanale zdalnym.

• Nowe funkcje e-Kantoru - kupno waluty w kantorze internetowym z wykorzystaniem kodu BLIK oraz wymiana walut z rachunków w Banku na złote wprost na konta w innych bankach (z wykorzystaniem PSD2).

• Marketplace platformy samochodowej Automarket – wdrożenie pierwszej w Polsce internetowej platformy do zakupu samochodów.

3) Efektywność operacyjna

• Wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) w procesach i narzędziach bankowych:

– rozwój asystenta głosowego w IKO,

– usprawnienie procesów obsługi i sprzedaży – wdrożenie m.in. informacyjnego bota na infolinii, który wspiera Klientów w trakcie pandemii koronawirusa i narzędzi usprawniających sprzedaż pożyczki gotówkowej,

– wsparcie procesu miękkiej windykacji zobowiązań.

• Wdrożenie ekranów dotykowych w kolejnych oddziałach; udostępnienie nowych funkcji i edukacja Klientów w zakresie kanałów cyfrowych.

• Projekt Droga do chmury (Road2Cloud):

– strategiczne partnerstwo Operatora Chmury Krajowej sp. z o.o. z Microsoft - rozszerzenie oferty Banku o rozwiązania platformy chmurowej, m.in. w zakresie usługi infrastruktury sieciowej, baz danych, analityki, sztucznej inteligencji (AI) i Internetu rzeczy (IoT),

– przeniesienie do „chmury” pierwszych 7 aplikacji bankowych,

– wirtualizacja i zapewnienie elastycznego środowiska pracy w oddziałach,

– automatyzacja środowisk testowych dla inicjatyw prowadzonych w Banku,

– wdrożenie aplikacji Microsoft Teams, która umożliwia komunikację zdalną tysiącom pracowników.

W najbliższych latach PKO Bank Polski S.A. będzie kontynuował drogę cyfrowej transformacji. Skoncentruje się w szczególności na następujących obszarach i działaniach:

• Klientocentryczność - segmentowe podejście do oferty i modelu obsługi, spersonalizowane doświadczenie Klienta i budowanie długoterminowych relacji, dalsze przekształcanie sieci w centrum doradztwa i cyfrowej edukacji dla Klientów.

• Digitalizacja - zapewnienie Klientom omnikanałowego dostępu do produktów i usług bankowych, zwiększenie sprzedaży w kanałach zdalnych, rozwój funkcji i innowacje w bankowości mobilnej IKO, udoskonalanie CRM i narzędzi dla doradców, zintensyfikowanie wykorzystania zaawansowanej analityki danych, projekt „Droga do chmury” (Road2Cloud) i budowa nowoczesnej platformy dla kanałów elektronicznych, w tym jej wysoka dostępność, skalowalność i bezpieczeństwo.

• Autonomiczny Bank – przyspieszenie automatyzacji i robotyzacji procesów, zwiększenie liczby procesów realizowanych od początku do końca w pełni cyfrowo, „lekkie” placówki i efektywny model obsługi, prosta i wygodna oferta oraz komunikacja z Klientami, zwiększenie wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach sprzedażowych, obsługowych i wewnątrz organizacji.

Bank będzie również nadal poszukiwał źródeł odbudowy przychodów. Będzie to robił w szczególności wdrażając nowe, innowacyjne usługi i produkty, przy zachowaniu dbałości o dyscyplinę kosztową i efektywność operacyjną (C/I), stabilną i bezpieczną bazę kapitałową (TCR, CET1) oraz optymalny poziom kosztów ryzyka. Pandemia i zmiany w otoczeniu rynkowym będą skutkować rewizją celów finansowych zdefiniowanych na 2022 rok.

1.5 Pozycja rynkowa Grupy PKO Banku Polskiego S.A.

W 2020 roku Grupa Kapitałowa Banku:

• utrzymała wysokie udziały w rynku kredytowym zarówno pod względem wolumenu, jak i sprzedaży wybranych produktów,

• utrzymała swoją pozycję w rynku oszczędności, zarówno osób prywatnych, jak i podmiotów instytucjonalnych,

• utrzymała pozycję lidera w rynku funduszy inwestycyjnych dla osób fizycznych.

Tabela 2. Udziały rynkowe

	31.12.2020	31.12.2019	31.12.2018	31.12.2017	31.12.2016	Zmiana 2020/2019
Kredyty:	17,6%	17,9%	17,6%	17,7%	17,8%	-0,3 p.p.
osób prywatnych, w tym:	22,4%	22,8%	22,9%	23,0%	22,8%	-0,4 p.p.
mieszkaniowe	24,9%	25,8%	26,1%	26,1%	25,7%	-0,9 p.p.
złotowe	26,3%	27,6%	28,3%	28,6%	28,6%	-1,3 p.p.
walutowe	20,8%	21,0%	21,0%	21,2%	21,4%	-0,2 p.p.
konsumpcyjne i pozostałe, w tym:	16,5%	16,3%	15,8%	15,9%	15,8%	0,2 p.p.
w rachunku bieżącym	32,7%	32,4%	32,1%	32,0%	32,6%	0,3 p.p.
podmiotów instytucjonalnych	12,6%	13,1%	12,7%	12,8%	12,9%	-0,5 p.p.
Nieskarbowe papiery dłużne (wartość zadłużenia)	30,2%	30,7%	32,4%	29,3%	29,2%	-0,5 p.p.
Kredyty hipoteczne (sprzedaż)	19,7%	25,7%	28,9%	29,6%	31,9%	-6,0 p.p.
Oszczędności ogółem1)	18,3%	18,3%	18,4%	17,3%	16,1%	0,0 p.p.
oszczędności osób fizycznych2)	24,3%	22,6%	22,0%	21,1%	20,7%	1,7 p.p.
Depozyty:	17,3%	17,9%	18,1%	17,9%	17,3%	-0,6 p.p.
osób prywatnych	21,9%	20,8%	20,2%	20,4%	20,7%	1,1 p.p.
podmiotów instytucjonalnych	11,5%	13,8%	15,2%	14,5%	12,4%	-2,3 p.p.
Aktywa TFI - fundusze osób fizycznych	19,2%	19,6%	21,6%	17,1%	14,2%	-0,4 p.p.
Działalność maklerska - obroty na rynku wtórnym3)	11,2%	7,5%	7,7%	14,7%	9,4%	3,7 p.p.
Źródło: NBP, GPW, ZBP, Analizy Online 1) Oszczędności ogółem obejmują depozyty ogółem, aktywa TFI oraz obligacje detaliczne oszczędnościowe. 2) Oszczędności osób fizycznych obejmują depozyty osób fizycznych, fundusze osób fizycznych oraz skarbowe obligacje oszczędnościowe. 3) Z uwzględnieniem w 2017 roku efektu pośrednictwa w sprzedaży akcji Pekao S.A. Po eliminacji tego efektu udział działalności maklerskiej w obrotach na rynku wtórnym wyniósłby 11,2%.

2. Zewnętrzne uwarunkowania działalności

Otoczenie makroekonomiczne

Sytuacja na rynku finansowym

Sytuacja polskiego sektora bankowego

Sytuacja polskiego sektora pozabankowego

Rynek ukraiński

Otoczenie regulacyjno-prawne

Czynniki, które będą miały wpływ na wyniki finansowe Grupy Kapitałowej Banku w 2021 roku

2.1 Otoczenie makroekonomiczne

Czynniki makroekonomiczne, które kształtowały gospodarkę krajową w 2020 roku:

Recesja wywołana wybuchem pandemii i dynamiczne odbicie

W 2020 roku procesy gospodarcze były determinowane przez pandemię i zakres przeciwpandemicznych restrykcji. Wywołany pandemią kryzys sprawił, że po raz pierwszy od transformacji PKB w całym roku spadł (-2,7%). Najsilniejszy spadek PKB nastąpił w II kwartale (o 8,4% r/r, przy dwucyfrowym spadku konsumpcji i inwestycji), w III kwartale nastąpiła dynamiczna odbudowa aktywności (PKB: -1,5% r/r i +7,9% q/q) osiągnięta dzięki zniesieniu restrykcji. Brak istotnych obostrzeń pozwolił na „odmrożenie” popytu konsumpcyjnego (konsumpcja indywidualna wzrosła o 0,4% r/r) oraz przywrócił funkcjonowanie międzynarodowych łańcuchów wartości dodanej, ekspansji polskich eksporterów, która była kontynuowana przez całą drugą połowę 2020 roku, a udział Polski w europejskim handlu systematycznie rósł. Wyraźny wzrost zakażeń koronawirusem w IV kwartale oraz wprowadzone ograniczenia antyepidemiczne doprowadziły do ponownego ograniczenia aktywności gospodarczej, ale w mniejszym stopniu niż miało to miejsce wiosną. PKB spadł o 0,7% q/q i 2,8% r/r. Pod koniec roku widoczny był wyraźny rozdźwięk pomiędzy bardzo dobrą kondycją sektora przemysłowego i wyraźnie gorszą usług. Wywołany przez pandemię kryzys, który wiosną objął prawie całą gospodarkę, pod koniec roku obejmował już swoim zasięgiem wybrane branże, głównie z obszaru usług turystycznych, zakwaterowania, gastronomii i kultury.

Rynek pracy ochroniony przez tarcze

Reakcja rynku pracy na wywołaną przez pandemię recesję została wymiernie ograniczona przez wprowadzoną przez rząd przy współpracy z Narodowym Bankiem Polskim (NBP) Tarczę Antykryzysową oraz Tarczę Finansową PFR. Tarcze m.in. oferowały możliwość kierowania pracowników na postojowe, skrócenia wymiaru pracy (przy dopłacie do wynagrodzenia), a także uzależniały skalę bezzwrotnej pomocy od utrzymania stabilnego zatrudnienia. W efekcie, pomimo znaczącego spadku aktywności gospodarczej, stopa bezrobocia wzrosła tylko nieznacznie i ustabilizowała się na poziomie 6,2% (5,2% na koniec 2019 roku), po silniejszym od wzorca sezonowego wzroście liczby bezrobotnych w okresie wiosennym (o 120 tys. w II kwartale). Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw osiągnęło minimum w czerwcu, gdy było o 3,3% niższe w ujęciu r/r. Dane o zatrudnieniu uwzględniały m.in. wykorzystaną przez pracodawców możliwość czasowego obniżenia wymiaru czasu pracy. W efekcie skala spadku liczby pracujących (a w konsekwencji wzrostu bezrobocia) była dużo mniejsza. W kolejnych miesiącach spadek zatrudnienia był już mniejszy, w grudniu liczba etatów była o 1,0% niższa niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Przyjęta przez firmy strategia utrzymania zatrudnienia pomimo spadku popytu wpłynęła negatywnie na tempo wzrostu wynagrodzeń – przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw rosło w IV kwartale o 5,4% r/r – około 1,5 p.p. wolniej niż przed wybuchem pandemii.

Powolny spadek inflacji

Pomimo bezprecedensowej skali spowolnienia gospodarczego inflacja CPI przez większość roku przekraczała cel NBP i dopiero w grudniu spadła do 2,4% r/r wobec 3,4% r/r na koniec 2019 roku oraz 4,7% osiągniętych w szczytowym okresie w lutym 2020 roku. Inflacja bazowa, po wyłączeniu cen żywności i energii, pięła się prawie przez cały rok do góry i w listopadzie wyniosła 4,3% r/r. W grudniu spadła do 3,7% r/r wobec 3,1% r/r na koniec 2019 roku. Wzrost inflacji bazowej odzwierciedlał podwyżki cen administrowanych oraz wyższe ceny usług, związane m.in. z przenoszeniem na konsumentów kosztów środków ochrony przeciwepidemicznej. Kształt procesów inflacyjnych (uporczywie wysoka inflacja bazowa, pomimo dezinflacyjnego otoczenia, niskich cen paliw i spadających cen żywności) odróżnia Polskę od strefy euro, która w tym samym okresie walczyła z deflacją.

Finanse publiczne w dobrym stanie w przededniu wybuchu pandemii

Krajowe finanse publiczne weszły w kryzys w dobrej kondycji na tle innych państw Unii Europejskiej, a Polska odpowiedziała na jego wybuch jednym z największych bezpośrednich pakietów fiskalnych w Europie, którego wprowadzenie wymusiło w trakcie roku nowelizację ustawy budżetowej (w miejsce zrównoważonego budżetu zaplanowano deficyt na poziomie 109,3 mld PLN). Działania antykryzysowe oraz cykliczny ubytek dochodów podniosły deficyt fiskalny (ESA) w 2020 roku do 6,9% PKB z 0,7% w 2019 roku. W tym kontekście wyniki budżetu państwa (za cały rok) i samorządów pozytywnie zaskoczyły. Według szacunkowych danych deficyt budżetowy wyniósł 85 mld PLN, a nadwyżka samorządów wyniosła 5,6 mld PLN i była o 7,3 mld PLN wyższa niż w 2019 roku (kosztem nakładów majątkowych samorządów, które spadły o 5% r/r). Dług publiczny (ESA) w 2020 roku wyniósł 57,5% PKB.

Antykryzysowe działania banku centralnego

Podczas pandemii, w koordynacji z działaniami fiskalnymi, RPP znacząco obniżyła stopy procentowe. NBP wprowadził też dodatkowe narzędzia wspierające gospodarkę. Stopa referencyjna w trzech ruchach została łącznie obniżona o 140 pb., do nowego historycznego minimum na poziomie 0,1%. Wśród pozostałych narzędzi największy wpływ na gospodarkę miało wprowadzenie możliwości skupu na rynku wtórnym obligacji skarbowych i papierów gwarantowanych przez Skarb Państwa. W ramach programu QE do końca 2020 roku NBP skupił obligacje (Skarbu Państwa, PFR i BGK) o wartości 107 mld PLN (w tym 3,2 mld PLN w IV kwartale). Od czerwca w komunikatach po posiedzeniach RPP pojawiała się ocena, że brak silnej reakcji kursu walutowego na spowodowany przez pandemię kryzys i luzowanie monetarne ogranicza ożywienie gospodarcze. Potwierdzeniem faktu, że NBP preferuje słabszego złotego, były przeprowadzone w drugiej połowie grudnia interwencje walutowe osłabiające złotego (po raz pierwszy od 2010 roku). Według szacunku NBP łącznie podjęte przez bank centralny działania antykryzysowe ograniczyły skalę spadku PKB w 2020 roku, a w 2021 roku skala ich pozytywnego oddziaływania na gospodarkę wzrośnie do 1,1 p.p.

2.2 Sytuacja na rynku finansowym

Rynek stopy procentowej

Rok 2020 przyniósł znaczne obniżenie rentowności polskich obligacji skarbowych, 2-letnich o 99 pb. do 0,05%, a 10-letnich o 88 pb. do 1,24%. Czynnikiem obniżającym rentowności obligacji były antykryzysowe działania banku centralnego opisane w poprzednim punkcie. Spadkowi rentowności obligacji sprzyjał też globalny wzrost płynności systemu finansowego na skutek luzowania polityki pieniężnej przez główne banki centralne świata. Wysokiemu popytowi na obligacje skarbowe w Polsce ze strony krajowych banków sprzyjała konstrukcja tzw. podatku bankowego.

Rynek Walutowy

Rok 2020 przyniósł osłabienie złotego w stosunku do euro. Przecena krajowej waluty była skutkiem globalnego kryzysu gospodarczego, który spowodował przepływ kapitału z rynków wschodzących w kierunku tzw. bezpiecznych przystani. Złotemu nie sprzyjały również obniżki stóp procentowych NBP. Po uwzględnieniu inflacji, która utrzymywała się przez większą część roku powyżej 3%, stopy pozostawały głęboko ujemne w ujęciu realnym. Zniechęcały przez to inwestorów zagranicznych do utrzymywania w swoich portfelach krótkoterminowych aktywów finansowych denominowanych w polskiej walucie, a tym samym ograniczając na nią popyt. Pod koniec roku złoty wykazywał tendencję do aprecjacji za sprawą poprawy nastrojów inwestycyjnych na świecie wraz z poprawą perspektyw światowej i polskiej gospodarki. W efekcie w grudniu NBP zdecydował się na pierwsze od 2010 roku interwencje w celu osłabienia złotego.

Rynek akcji

Główny indeks warszawskiej giełdy – WIG - zakończył rok spadkiem o 1%. Głęboki spadek z I kwartału został całkowicie zniwelowany w dalszej części roku. Po okresie panicznej wyprzedaży, która 12 marca sprowadziła indeks do poziomu o 36% niższego niż na początku roku, inwestorzy dostrzegli, że sytuacja gospodarki i spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) powinna się z czasem poprawić m.in. dzięki zdecydowanym antykryzysowym działaniom rządów i banków centralnych. Giełdy uzyskały wsparcie szczególnie ze strony polityki pieniężnej. Ekstremalnie niskie stopy procentowe, ujemne po uwzględnieniu inflacji, zniechęcały do utrzymywania środków na lokatach bankowych i w obligacjach, powodując przepływ oszczędności w kierunku bardziej ryzykownych aktywów, w tym akcji. Wyniki poszczególnych branż gospodarki zostały nierównomiernie dotknięte przez pandemię. Sektor finansowy ucierpiał relatywnie silniej, co zostało odzwierciedlone w kursach akcji banków.

2.3 Sytuacja polskiego sektora bankowego

Zysk netto i rentowność

(Obliczenia PKO Banku Polskiego S.A na podstawie ostatnich dostępnych danych KNF.)

Informacja nie uwzględnia straty PKO Banku Polskiego S.A., która powstała w wyniku odzwierciedlenia decyzji Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku z 23 kwietnia 2021 roku dotyczącej zawierania ugód z Klientami.

W 2020 roku wpływ pandemii na sektor bankowy widoczny był w silnym spadku zysku netto (-48% r/r) oraz rentowności kapitałów własnych (ROE obniżyło się do 3,2% z 6,7% w 2019 roku).

Wynik odsetkowy spadł r/r – głównie w efekcie obniżek stóp procentowych RPP. Wynikowi odsetkowemu nie sprzyjały także zaostrzenie polityki kredytowej w bankach oraz pogarszające się nastroje konsumentów, które powodowały osłabienie popytu na kredyt. Spadek wyniku sektora bankowego pogłębiały rezerwy związane z ryzykiem prawnym walutowych kredytów mieszkaniowych oraz rosnące koszty ryzyka. Mimo iż od początku roku nie nastąpiło gwałtowne pogorszenie jakości portfela kredytowego (wzrost udziału kredytów w fazie 3 w portfelu kredytów ogółem o 0,2 p.p.), banki zwiększały poziom odpisów uwzględniając mniej korzystne prognozy makroekonomiczne oraz osłabione możliwości dokładnego przewidywania strat. Na tle pogarszających się wyników sektora bankowego, pozytywnie wyróżniał się wynik prowizyjny. Wzrósł on dzięki zwiększonej transakcyjności klientów (głównie w obszarze działalności maklerskiej i transakcji wymiany walut) oraz w związku ze zmianami w taryfach opłat i prowizji (głównie w segmencie korporacyjnym).

Sytuacja kapitałowa banków była dobra. Łączny współczynnik kapitałowy wyniósł 21%. Pozytywnie na adekwatność kapitałową sektora wpłynęło uchylenie obowiązku stosowania przez banki bufora ryzyka systemowego (3%).